Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce. Zamknij

Izba Pamięci Szczypiorna - Reaktywacja

Filia nr 6, ul. Wrocławska 189A

Data wydarzenia: 17 czerwca 2021

Filia nr 6 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka już na dobre wrosła w kulturalny pejzaż naszego miasta. Wypożyczalnia książek od roku działa na pełnych obrotach. W tej chwili – ze względu na mniejsze ograniczenia pandemiczne – można już odwiedzać także mieszczącą się tam Izbę Pamięci Szczypiorna, w której powstała nowa ekspozycja.

Powstanie nowej ekspozycji w Izbie Pamięci Szczypiorna było kolejnym punktem w planie rozwoju Filii nr 6 w Szczypiornie. Zgodnie z założeniami dyrektora MBP Roberta Kucińskiego najnowsza placówka ma być kameralnym ośrodkiem kultury:

„Ten budynek, choć niewielki, ale zabytkowy, z jednej strony nakłada na nas obowiązki, z drugiej – stwarza sporo możliwości. Możemy tu organizować spotkania literackie, warsztaty artystyczne, wystawy i koncerty. Na co dzień musimy jednak dołożyć wszelkich starań, aby było to południowowielkopolskie centrum pamięci o tym, że między innymi tutaj rodziła się niepodległość i właśnie tutaj narodziła się piłka ręczna. W realizacji planów biblioteka zyskuje wsparcie nie tylko ze strony miasta, ale także sporego grona społeczników. Otrzymaliśmy w użyczenie wiele eksponatów od Stowarzyszenia Szczypiorniak, a do wspólnych projektów włączy się Klub Piłki Ręcznej Kalisz. Obie organizacje mają ponadto swą siedzibę w tym budynku. Ponadto otrzymaliśmy w darze od pana Edwarda Prusa zabytkowy fortepian z około 1920 roku oraz – w formie użyczenia – mundury od Bractwa Rycerskiego Ziemi Kaliskiej”.

Ekspozycja, którą w sensie plastycznym zaprojektował Adrian Kempa, znajdując wspólny estetyczny mianownik dla wielowątkowej historii, stwarza szansę na „podróż w czasie i przestrzeni” przez najważniejsze wydarzenia związane ze Szczypiornem - miejscem, w którym rodziła się niepodległość i narodził szczypiorniak.

„Wchodząc do izby odnajdziemy wiele dróg rozchodzących się od makiety ukazującej obóz internowania w Szczypiornie. Właśnie z tego miejsca rozchodzą się promieniście ścieżki historii” – mówi Maria Kubacka-Gorwecka, kierownik Filii nr 6.

W 1815 roku na zachód od wsi Szczypiorno utworzono przejście graniczne między Królestwem Polskim a Królestwem Prus, zbudowano koszary dla garnizonu oraz budynek Komory Celnej. W 1914 roku władze niemieckie w koszarach wojskowych i barakach utworzyły obóz jeniecki, w którym w latach 1915-1922 przebywali internowani działacze niepodległościowi, jeńcy wojskowi wielu narodowości, a od 1918 roku strona polska przetrzymywała w obozie jeńców niemieckich oraz internowanych żołnierzy armii Ukraińskiej Republiki Ludowej.

W 1917 roku w obozie internowano żołnierzy Legionów Polskich Piłsudskiego, którzy odmówili przysięgi lojalności cesarzowi niemieckiemu. Wśród legionistów zrodziła się nowa dyscyplina sportowa - piłka ręczna, potocznie nazywana szczypiorniakiem. Tak więc na pobliskich polach rozegrano pierwszy mecz piłki ręcznej na terenach obecnej Polski, a obóz w Szczypiornie stał się kolebką nowej dyscypliny sportowej. Gra rozpowszechniła się potem wśród żołnierzy Batalionu Pogranicznego, którzy w 1918 roku zdobyli koszary w Szczypiornie i tu stacjonowali.

Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku w Szczypiornie kwaterował II batalion 29. Pułku Strzelców Kaniowskich.

„To tutaj w sierpniu 1927 roku, w dziesiątą rocznicę internowania legionistów dokonano uroczystego odsłonięcia pomnika Legionów w Szczypiornie. Mecenat nad jego budową sprawował Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki. Pomnik został zniszczony w czasie II wojny i obecnie zachował się jedynie fragment betonowej podstawy” – przypomina pani Maria.

1 września 1950 rozpoczęto w Szczypiornie szkolenie pracowników więziennictwa. Przez siedemdziesiąt lat działalności ośrodek przechodził zmienne dzieje, jednak w coraz większym stopniu zaspokajał potrzeby szkoleniowe polskiego więziennictwa. Kolejne akcenty przygody z historią to nieistniejący folwark, którego ostatnim właścicielem przed II wojną światową był Józef Konstanty Bronikowski. Pozostałości XIX-wiecznego parku krajobrazowego, Agroma, kolej … być może jeszcze inne wydarzenia do tej pory nieodkryte i niezbadane…

Szczypiorno jako wieś pojawiła się w dokumentach źródłowych w 1405 roku, natomiast w latach 70. XX wieku, dokładnie w 1976 roku, stała się integralną częścią miasta Kalisza jako jej dzielnica. Przez ponad 600 lat miejsce to było świadkiem wydarzeń, które można poznać spacerując ścieżkami Izby Pamięci Szczypiorna.

Izba została otwarta dokładnie rok po otwarciu Filii nr 6 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu. „Rok działalności najprościej podsumować w liczbach: 535 czytelników odwiedziło naszą filię ponad 2,5 tysiąca razy i wypożyczyło blisko 4,5 tysięcy książek” – podsumowuje Izabela Fietkiewicz-Paszek, bibliotekarka filii w Szczypiornie. „Przychodzą do nas zarówno tutejsi czytelnicy, którzy z zachwytem przyjęli fakt, że mają teraz swoją osiedlową czy dzielnicową bibliotekę, ale przyjeżdżają do nas także czytelnicy spoza Szczypiorna, niekiedy z drugiego końca Kalisza, z którego docierają autobusem, z przesiadką, a to naprawdę wymaga chęci, czasu i energii. A jednak chcą właśnie tu, widocznie powoli rodzi się jakiś genius loci” – mówi z uśmiechem pani Iza. „Filia nr 6 to znacznie więcej niż biblioteka. Mimo pandemicznych warunków przygotowałyśmy 3 wystawy. Udało się też zorganizować tygodniowe warsztaty dla młodzieży z kilku szkół kaliskich pn. „Kaliskie ścieżki w wojnie polsko-bolszewickiej”, warsztaty zakończone utworzeniem gry mobilnej. Prowadzimy zresztą w Szczypiornie bogate życie wirtualno-medialne. Otóż w ramach autorskiego cyklu p. Marii Kubackiej-Gorweckiej pt. „Obrzędy staropolskie" oraz mojego (czyli Izy Paszek) cyklu prezentacji książek poetyckich pn. „Krótka piłka” powstało ponad 25 filmów. Bierzemy także udział w innych formach spotkań online – w cyklu „Autor movie" czy spotkanie z młodzieżą pn. „Poezja na łączach”.

W kameralnym otwarciu nowej ekspozycji, które nastąpiło w słoneczne przedpołudnie 17 czerwca udział wzięli ponadto: Zygfryd Kuchta - wiceprezes Związku Piłki Ręcznej w Polsce, Tadeusz Skarżyński - przewodniczący Rady Miasta Kalisza, Grażyna Dziedziak - naczelnik WKiSSiT UM w Kaliszu, Lidia Plajzer z WKiSSiT UM w Kaliszu, Edward Prus - prezes Stowarzyszenia Szczypiorniak i kilkoro jego członków, Jarosław Łuczak - prezes Klubu Piłki Ręcznej Szczypiorno Kalisz, Andrzej Gałdusiński - prezes Bractwa Rycerskiego Ziemi Kaliskiej, Żaneta Żeśko - wicedyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 2 w Kaliszu i Joanna Dudek - dyrektor Galerii Sztuki im. Jana Tarasina.

Izba Pamięci Szczypiorna, która mieści się przy ulicy Wrocławskiej 189A, czynna jest w godzinach otwarcia Filii nr 6 MBP w Kaliszu. Chęć zwiedzania grupowego należy zgłosić telefonicznie (798 846 141) lub mailowo filia6@mbp.kalisz.pl. Autobusy nr 15 i 19E KLA oferują „przystanek na żądanie” na trasie w stronę Szczypiorna.

Fot.: Marcin Galant

Banery/Logo